PRYMITYW NASZ POWSZEDNI

        Ze skrawków refleksyjnej zadumy wylepić można przaśny świat, który nie ma nic wspólnego z nowoczesnością, a raczej bardziej przypomina dawne mroki. Przerabialiśmy i nicowaliśmy na drugą stronę rozmaite zakamarki i przestrzenie kondycji człowieka, gdzie  duch prawa a litera prawa to dwie różne rzeczy. Ruchomość ta zależała zazwyczaj od opcji polityki i specjalnie dziurawego prawka, gdzie zwyczajny ścierwojad mógł czuć się dobrze, ponieważ miał dużo więcej do powiedzenia niż ten od chleba naszego powszedniego. I teraz – uwaga  – cała nadzieja w tych skarpetkach złuszczających, które każdy może sobie kupić i zedrzeć ten przejrzały naskórek braku rozsądku.

        W kraju, gdzie nawet żałoba jest polityczna, miasta polityczne, a polityka czkawką się odbija, chociaż etyka znana właściwie tylko homo sapiens powinna się wyróżniać jasnością, przejrzystością, a nawet totalnością jak ten futbol, który potrafił znieść sztywne podziały na formacje.

         „Etyka (z greckiego éthikós – zwyczajny; éthos – obyczaj, zwyczaj),1. zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społ. (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska), 2. filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania. Dzieli się na aksjologię(teorię wartości) i deontologię (naukę o powinnościach).”

        W starożytnych demokracjach było zdecydowanie prościej. Po pierwsze politycy nie pobierali żadnego wynagrodzenia, a po wtóre wartości były niezaprzeczalnie czytelne, zatem i służebność czy powinność wobec państwa nie podlegała dyskusji.

          Obecnie nawet trzeba było wprowadzić parlamentarną Komisję Etyki, choć efektów nikt nie zobaczy, skoro co rusz cnotliwi, a bogobojni posłowie wpadają w straszliwy gniew i  żerowiska medialne, robią obrzydliwie niestosowne wycieczki ad personam, głoszą pogardę dla myślących inaczej, a siłę znajdują w agresji przeciw bliźniemu swemu. Wergiliusz w „Eneidzie” głosem dramatycznym pytał: „Skąd tyle gniewu w niebiańskich duszach?”  Możemy pytać w nieskończoność skąd tyle nienawiści, ale pytanie pozostanie retoryczne. Dodajmy jeszcze gwoli ścisłości, że w naszych wysokich izbach jest przecież sporo dobrze wykształconych akademików, gdzie język dialogu powinien być znany, a tymczasem na czoło wysuwa się wystudiowane prawo serii dotyczące zacietrzewienia z jasnym komunikatem: następne wybory też musimy za wszelką cenę wygrać. Za tym stwierdzeniem stoi prawdziwa literatura współczesnych demokratów. Cynizm? Ależ skąd. Nie obrażajmy cyników.

          Diogenes Laertios w „Żywotach i poglądach słynnych filozofów” ukazuje zasady postawy cyników, którzy nakazują wieść życie proste, pełne wyuczonych cnót, jeść warzywa, nie dbać o majątek, nie szczycić się pochodzeniem. Krates z Teb rozdał wszystko, co miał i wraz z żoną ruszył o kiju i worku z suszonymi figami, by nauczać innych. Uważał, że „ci, którzy żyją wśród pochlebców, są równie bezbronni jak cielęta pośród wilków.” A znowuż Diogenes zamieszkał w beczce. Kiedy pełen podziwu dla niego król Aleksander zapytał, czego chce, bo wszystko może uzyskać, Diogenes skromnie odparł: „Nie zasłaniaj mi słońca.”

        Zatem cynicy nie tylko udowadniali racje, głosili poglądy, ale żyli zgodnie z głoszonymi tezami. Swoje myśli mieli w zwyczaju przyprawiać cum grano salis (szczyptą soli). I tak doradzali Ateńczykom, by uchwalili, że osły mają być końmi. Nielogiczne? Ależ skąd, przecież ci sami Ateńczycy wybrali niekompetentnych generałów i tu dopiero brak logiki. Na pytanie, dlaczego spożywają posiłki z grzesznikami, odpowiadali, iż zdrowy duch nie potrzebuje lekarstwa.  Na pytanie, dlaczego pracują w niedzielę, mówili: dzień święty jest dla ludzi, a nie ludzie dla świętego  dnia. Najważniejszy jest zawsze szacunek dla człowieka, który posila się zwykłym bochnem przaśnego chleba. A my za to cum grano salis, za tę szczyptę soli potępiamy cyników, sami zaś wylewamy beczki dziegciu i  tony agresji na siebie.

       T.S. Eliot martwił się, że mądrość trwoniona jest w rozmytej wiedzy, obecnie martwiłby się o wiedzę trwonioną w informacjach z wysokich izb przywiązanych do dobrostanu demokratycznych parlamentarzystów.

          Pomyślmy, jaki kamień filozoficzny wypadałoby wynaleźć, żeby rozproszyć te nasze ciemne wieki, by znaleźć panaceum na wzajemną pogardę albo chociaż przyzwoite uniwersalne rozwiązania, czy choćby sformułować życzliwy komunikat, skoro póki co nie opanowaliśmy metod pozazmysłowych relacji międzyludzkich.