Wojna i chwała

         Do tej wojny przymierzałam się od dawna.  Mam ku temu stosowne powody, gdyż na wojnie spędziłam wiele lat, choć urodziłam się już po wojnie. W czasach słusznie minionych edukacja obowiązkowo karmiła nas filmami sławiącymi bohaterstwo żołnierza, który w jednej ręce trzymał wypływające z trzewi wnętrzności, a drugą ręką jeszcze rzucał granat w kierunku wroga. Bohater. Był jeszcze taki żołnierz, który się kulom nie kłaniał  i  byli czterej pancerni zabawiający się z psem w tę wojnę.  Nikt nie ukazywał jednak, jak dramatyczna była rzeczywistość, gdy prawo nie działa i normalności nie ma, choć  już wiadomo było po tych dwóch światowych wojnach, do czego zdolni mogą być ludzie – dodajmy cywilizowani ludzie Europy – i jaki los może zgotować człowiek drugiemu człowiekowi. Odkładałam, by nie psuć spokoju i błogości  zadowolonych z dobrych zmian rodaków.  Kulturalna Europa także odwracała oczy od strasznych widoków. (I dalej odwraca). To nie my. To oni.

          W. Jagielski  ukazuje konflikt Czeczeńców z Rosjanami  na Kaukazie  i przytacza wypowiedź  jednego z  mieszkańców: „Kiedyś chodziliśmy do siebie na wesela i pogrzeby. Teraz tylko do siebie strzelamy”. Ta nacjonalistyczna nienawiść  rozdmuchana, podsycana, bo komuś marzy się ten wielki Kłaj (miejscowość  niedaleko Krakowa), bo pachnie stanowisko, bogactwo, władza, ropa czy ideologia, więc sprzedaje ostatnią kozę, pozbawia dzieci mleka, ale kupuje karabin, by walczyć. Człowiek bowiem umie nienawidzić, więc wystarczy iskra. Za dobrze podcięte gardło ileż wewnętrznej satysfakcji. Był sąsiad i już go nie ma, więc i szaber bezkarny. A za jednego jeńca oficera dostaje się pięć kobiet mówią reporterowi na Zakaukaziu. To samo pewnie słyszą reporterzy w innych miejscach, ale o tym nie napiszą, by nie psuć wizerunku bohaterom.

         Zastanawiałam się, jaką pozytywną metaforę wpleść w tę notkę, ale w opisie udręki  i lęku dnia codziennego tych, którym na głowę spadają bomby, nie znalazłam. Nawet wówczas, gdy oglądałam film o amerykańskich marines walczących w Wietnamie, którzy teraz leczą się z alkoholizmu, heroiny  i wreszcie z tego widoku popalonych napalmem, z mordowania ludzi, z szemranej poligamii, a także zostawionych tam własnych dzieci. A przecież to Amerykanie byli powodem nieszczęść  Vietkongu i swoich dramatów.  Niby wiadomo, że historię piszą wojny i ich bohaterowie, ale trzeba mówić też o drugiej stronie tego medalu, bo przyjdzie czas, kiedy żona usłyszy od swego żołnierza:  Nie martw się, jeśli zginę, jakoś radź sobie sama i sama zajmij się dziećmi.

           Polacy uważają, że mają misję, ponieważ są narodem nieskazitelnych  bohaterów poświęcających się dla ojczyzny. I nikt nie widzi seksu, alkoholu, narkotyków, gwałtów, wojennych żon i kochanek, zabijania i bezprawia.  K.Mroziewicz, korespondent wojenny pisze: „Dziennikarka na wojnie musi mieć świadomość, że prędzej, czy później będzie gwałcona. Jeśli nie przez obcych, to to przez własnych kolegów reporterów”. Tak było z sanitariuszkami, żołnierkami, nawet w getcie (o czym mówił M. Edelman). Szkoda, że nikomu nie udało się wrzucić do gazet  takich szczególnych zdjęć i szkoda, że nikomu nie udało się prześwietlić tych splamionych sumień, czyli tej drugiej strony bohaterskiego medalu. Nikt wyraźnie nie mówi, że pierwszymi  o f i a r a m i  wojny są sami żołnierze.

       Pojęcie patriotyzmu także zostało zawłaszczone do bycia na wojnach, misjach, powstaniach, czyli tam, gdzie krew. Nic dziwnego, że młodzi  szukają wroga, gdy krew się burzy. A. Mleczko pod swoim satyrycznym rysunkiem podpisuje i  taką prawdę, iż ludzie aż takimi patriotami nie są, ale zlać pedała zawsze mogą. Historia nie jest już coachem ani nie skłania do refleksji, ani nie krzepi.

          Przytoczmy słowa M. Ostaszewskiej: „Przestańcie uczyć swoje dzieci, że wojna oznacza chwałę i  bohaterstwo. Nauczcie je tego, że prawdziwą chwałą jest  ZAPOBIEGANIE wojnie, zaś bohaterami są ludzie, którzy potrafią tego dokonać”.  A patriota to człowiek uczciwy, pracujący dla swej ojczyzny, dbający o rodzinę i miejsce, w którym żyje. Hasło mało atrakcyjne, więc populiści wprowadzą swoje i postawią następne pomniki .

            Mówmy wreszcie, że to nieprawda, iż ludzie nie chcą wojny, skoro zbyt wielu na tej wojnie zarabia, więc na potęgę się zbroimy.  (Francesca Borri:  „Dla watażki al – Asada wojna to interesy”). R. Kapuściński już lata temu pisał, że światu nie grozi komunizm. „Światu grożą trzy plagi, trzy zarazy. Pierwsza to plaga nacjonalizmu. Druga to plaga rasizmu. Trzecia to plaga religijnego fanatyzmu”.

        Czego obecnie będziemy uczyć swoje dzieci? Czy zamiast tych Wielu Instytutów Wojny nie należałoby założyć Jeden Instytut Zniesienia Wojen? Posłuchajmy Muńka: „To najtrudniejsze zawsze jest /Powiedzieć „nie”,  gdy mówią „tak”. Nie jesteśmy przecież ubezwłasnowolnieni  i możemy mówić.

            Podobno głupotę widzi się najlepiej z perspektywy wieków. Poczekamy, zobaczymy. Kto wróg, a kto znów przyjaciel, bowiem radykalizm ruchów bierze się z nieodpowiedzialności polityków. Jak dalej pójdziemy w tym kierunku,  raczej rozbrojenia świata się nie doczekamy, skoro to jeden z najlepszych biznesów… Trudno mi tu wstukać  o d p o w i e d n i ą  czcionkę.