Wiecznego spokoju brak

       Mogę powiedzieć, że należę do pokolenia dobrej szkoły (nie mylić z dobrą zmianą),  gdzie trzeba było znać wiersze poetów, a nawet uczyć się ich na pamięć. Jednym z nich  była „Urszula Kochanowska” B. Leśmiana:  

„Gdy po śmierci w niebiosów przybyłam pustkowie,

Bóg długo patrzał na mnie i głaskał po głowie.

— „Zbliż się do mnie, Urszulo!

Poglądasz, jak żywa…

Zrobię dla cię, co zechcesz, byś była szczęśliwa”

— „Zrób tak, Boże — szepnęłam — by w nieb Twoich krasie

Wszystko było tak samo, jak tam — w Czarnolasie!

I umilkłam zlękniona i oczy unoszę,

By zbadać, czy się gniewa, że Go o to proszę?

Uśmiechnął się i skinął — i wnet z Bożej łaski

Powstał dom kubek w kubek, jak nasz — Czarnolaski.

I sprzęty i donice rozkwitłego ziela

Tak podobne, aż oczom straszno od wesela!

I rzekł: „Oto są — sprzęty, a oto — donice.

Tylko patrzeć, jak przyjdą stęsknieni rodzice!

I ja, gdy gwiazdy do snu poukładam w niebie,

Nieraz do drzwi zapukam, by odwiedzić ciebie!”

I odszedł, a ja zaraz krzątam się, jak mogę, —

Więc nakrywam do stołu, omiatam podłogę

I w suknię najróżowszą ciało przyoblekam

I sen wieczny odpędzam — i czuwam — i czekam…

Już świt pierwszą roznietą złoci się po ścianie,

Gdy właśnie słychać kroki i do drzwi pukanie…

Więc zrywam się i biegnę! Wiatr po niebie dzwoni!

Serce w piersi zamiera… Nie!… To — Bóg, nie oni!.”

           To jeden z najbardziej oryginalnych utworów, jakie znam, które dotyczą spraw ostatecznych, czyli śmierci i życia pozagrobowego. Renesansowy Kochanowski  w swym „Trenie XIX” ukazuje sielski obrazek, na którym matka poety trzyma swą wnuczkę i pokazuje synowi, że dziewczynka znalazła w niebie prawdziwe szczęście. Leśmian z kolei oddaje głos Urszulce. Dziecko w tym niebie nie jest szczęśliwe. Wprawdzie pokazuje wszystko pięknie urządzone, cieszy się zaświatami, mówi: popatrzcie, mam dom całkiem taki sam jak w Czarnolesiu, ubrana jestem w najbardziej różową sukienkę na świecie, mam wszystkie potrzebne sprzęty, rozkwitłe ziele, ale nie jestem z tego zadowolona, mimo że Bóg spełnił me prośby i potrzeby. Dlaczego? Tu nie ma tych, których kocham.

       Współczujemy tej małej, wystraszonej dziewczynce, której serce umierało co dnia z tęsknoty za rodzicami i bliskością ludzi. Dla niej nie była to pełnia szczęścia, a zimna i bezduszna pustka. Dzieci z reguły są szczere, więc kiedy usłyszała pukanie, otworzyła i zobaczyła Boga, przeżyła rozczarowanie zamiast szczęścia i ukojenia.  Wprawdzie tam, w zaświatach wszystkie potrzeby są zaspokojone, ale bardzo dokuczliwym staje się brak pozostawionych na ziemi twarzy bliskich i ludzkiego, rodzinnego ciepła.  A tak się Kochanowskiemu wydawało, że życie pozagrobowe to wyciszenie od trosk, kłopotów, czyli sama sielanka idyllicznej szczęśliwości.

            Dla Leśmiana zaświaty to przymus pozostawienia kochanych ludzi, więc nie ma co się łudzić, że bez miłości bliskich zaznasz błogostanu w arkadii. I cóż, że niebo pięknie urządzone? Daleko nam do wiecznego spokoju, kiedy myślimy o ostateczności. Współczujmy sobie, bowiem niekoniecznie śmierć może być upragnionym wybawieniem i wewnętrznym spokojem. Ucieczka od trosk również może okazać się rozczarowaniem jak u tej drogiej Urszulki. Odwrócony topos Leśmianowego nieba nie pozostawia wątpliwości o pozornej szczęśliwości. Odwieczny dramat człowieka tu na ziemi i na wieki. I nie myśl, że ciebie to nie dotyczy.

https://www.youtube.com/watch?v=7V4AS9dep8E