Pahiatua – mała Polska w Nowej Zelandii

Nazywana „Małą Polską” Pahiatua to nowozelandzka miejscowość, w której  funkcjonował w czasie II wojny światowej kampus, obóz dla sierot dzieci z Polski i ich stu opiekunów, przybyłych tam w 1944 r. na pokładzie amerykańskiego transportowca „General Randall”. Ponad 700 polskich dzieci, które straciły matki, ojców, a najczęściej oboje rodziców tułało się po Syberii, a część z nich wraz z Armią Andersa znalazła się w Iranie. Zaznały wiele głodu, poniewierki i traumy.

„- Nie może pani sobie wyobrazić tego głodu – wspomina pani Stefania i głos jej się zmienia, jakby po tylu latach znowu poczuła to potworne ssanie w żołądku. – Nikt, kto tego nie przeżył, nie zrozumie… Jedliśmy jakieś korzonki, które zbieraliśmy w stepie. Gdy raz dano nam groch, do dziś pamiętam jego wspaniały smak”.

Dzieci trafiły do dalekiego, nieznanego kraju, ale doświadczyły wiele niezwykłej serdeczności, dostały możliwość nowego życia, ponieważ nowozelandzkie rodziny tworzyły rodziny zastępcze, zapraszały  na kolejne święta i umożliwiały znalezienie swojego miejsca w życiu.  Pahiatua w języku Maorysów oznacza „miejsce spoczynku bogów”, tu właśnie był Polish Children’s Camp. Nawet uliczki miały polskie nazwy, jak: Warszawska, Zakopiańska,Lwowska, była polska szkoła, szpital, kościół. Z biegiem lat dzieci kończyły szkoły, szły do pracy, zakładały rodziny i to  niekoniecznie z Polakami. Wychodziły za Kiwi, bo tak nazywali siebie  Nowozelandczycy.

Do dziś Polacy stanowią silną, zwartą grupę, która jest bardzo w Nowej Zelandii ceniona, wielu z nich porobiło kariery zawodowe. A ich dzieci i wnuki?
Są już Kiwi. Dzieci mówią po polsku, wnuki – rzadziej, czyli one już  tylko Kiwi.

Ale ważne jest to – mówi pani Krystyna Tomaszyk („Droga i pamięć. Z Syberii na antypody”) pisarka, prezes Stowarzyszenia Polaków w Wellington, żeby wiedzieli z jakiego kraju się wywodzą i aby byli z niego dumni. Ta wewnętrzna świadomość jest bardzo człowiekowi potrzebna. Bo w Nowej Zelandii ludzie są skądś, dlatego tak ważne, aby każdy wiedział, gdzie jego korzenie.

Nowozelandzka Polonia szacowana jest obecnie na ok. 2 tys. osób, do tego można dodać liczbę ok. 2 tys. osób, które nie mówią po polsku, ale mają polskich przodków. Główne skupiska to: Wellington, Auckland, Christchurch. Działa tu Stowarzyszenie Polaków w Nowej Zelandii, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Auckland, Stowarzyszeie Polaków w Christchurch, polskie domy, chóry, szkółki, parafie.

W 1975 roku ufundowano pomnik w Pahiatui, w 1994 r. w 50 rocznicę  przyjazdu dzieci  obok pomnika wbudowano tablicę pamiątkową ze zdjęciami i opisem obozu w  języku polskim i angielskim. W 2014 r. cały tydzień obchodzono 70 rocznicę  przybycia Dzieci z Pahiatua do Nowej Zelandii. Pamiętają o starej ojczyźnie.

 Pani Krystyna Tomaszyk mówi, że kocha Wellington, bo to jej miasto, a na  pytanie kim  jest Nowozelanką, czy Polką, odpowiada:
„-  Sama się nad tym nieraz zastanawiam. Czytam i piszę z podobną biegłością w obu językach. Ale swoje książki napisałam po angielsku i marzę o tym, by „Essence”, która opowiada o moim życiu, ktoś profesjonalnie przetłumaczył na polski. Myślę w obu językach, w zależności od kontekstu czy dziedziny moich rozważań. Nawet modlę się i po polsku i po angielsku, ale moje wewnętrzne dialogi z Bogiem prowadzę tylko po angielsku.
Gdy przyjeżdżam do Polski, czuje się Polką, w Wellingtonie – Nowozelandką. Ale jednak w środku jestem Polką”. Zapamiętajmy:

 Nowa Zelandia to taki kraj, w którym bycie innym nie utrudnia życia, ale przeciwnie – ułatwia.