Czy storczyki mogą być szczęśliwe?

Za siedmioma górami, za siedmioma rzekami istnieje kraina z siedmioma pagórkami. W dolinach ludzie uprawiają pszenicę i ziemniaki, a na nasłonecznionych stokach pagórków wytworzyły się murawy kserotermiczne. Już wyjaśniam, bo to trudna nazwa, ale warto ją zapamiętać, bowiem oznacza ciepłolubne zbiorowisko roślin o charakterze stepowym. Skąd takie stepowe rośliny u nas? Pewnie z tym wiatrem przyleciały, ptaki  i ludzie przynieśli, a że warunki miały, to przetrwały.

W tej zaczarowanej (prawie co step) krainie mieszkam sobie spokojnie, więc wypada się przedstawić: jestem  storczykiem. Kiedyś mówiono o mnie polny kwiat.  Wokół  siebie mam doborowe sąsiedztwo, a jest nią moja rodzina storczykowatych, m. in. obuwik pospolity, storczyk męski,  kruszczyk szerokolistny, storczyk blady, kukułka szerokolistna, storczyk samczy, dwulistnik muszy, storczyk purpurowy, stoplanki.

Od rana do wieczora toczyliśmy rozmowy o życiu, o słońcu, o cieple i lękach, bo powoli traciliśmy grunt pod korzeniami. Oto tarnina i głóg zarastały wzgórze i zasłaniały światło, więc była obawa, że pewnego ranka już się nie obudzimy. Każdy dzień zaczynał się  od trwogi o los bliskich i pytania:

– Kruszczyku, jak twoje samopoczucie?

– Obuwiku, widzisz dzisiaj cokolwiek poza szarością?

– Kukułko, co z nami będzie? Jak długo wytrzymamy?

Storczyku blady, znów jesteś bledszy. Trzymaj się, nie odchodź, jeszcze nie ten czas.

A moja rodzina storczyków coraz bardziej gasnącym głosem odpowiadała, że krzaki zasłoniły im słońce, żyją w coraz większej ciemnicy, bledną, tracą witalność, opadają z sił. Płakaliśmy wspólnie nad swoim losem, nie chcieliśmy wyginąć na zawsze i na wieki wieków. Tak bardzo chcieliśmy żyć, jak to niegdyś bywało, gdy pasły się tu owce, krowy, kozy i niczym kosiarka kosiły, znaczy wyjadały zbędną roślinność.

Już prawe straciliśmy nadzieję, ale jednej wiosny pojawili się dobrzy ludzie z napisami na plecach Natura 2000, którzy mieli sprzęt i zaczęli wycinać krzaczyska, więc nasze oczy ujrzały światło, a promyki osiadały na naszych nakrapianych płatkach kwiatów. Znów zrobiło się nam cieplej i widniej. Okazało się, że mamy mnóstwo zapomnianych i niezwykłych sąsiadów: żółciutki miłek wiosenny,  omam wąskolistny, rozłożysty dziewięćsił, len włochaty i gnieźnik leśny.

Wszystkie są ciekawymi roślinami, wszystkie chronione i zrywać ich nie wolno. Weźmy taki gnieźnik, roślina bezzielna, niezdolna do fotosyntezy. Jego korzenie przypominają ptasie gniazdo, stąd wywodzi się polska nazwa. Pasożytuje na leśnych grzybach mikoryzowych, a  jego powolny rozwój pod ziemią, poprzedzający kwitnienie, może trwać nawet dziewięć lat.  W  wyjątkowych sytuacjach, w okresach suszy, gnieźniki mogą kwitnąć pod ziemią.

Dziewięćsił bezłodygowy jest wyjątkowo światło i  ciepłolubny. Nazwa dziewięćsił wywodzi się z dawnych wierzeń, kiedy to przypisywano tym roślinom siłę dziewięciu tajemnych mocy. W niektórych krajach, np. we Włoszech i  Szwajcarii dno koszyczków kwiatowych dziewięćsiłu jest jadane po ugotowaniu. stanowią lokalny przysmak.

Pewnie wszyscy są ciekawi, jak ja wyglądam. Już się prezentuję: jestem prawdziwą pięknością, a nazywają mnie storczyk kukawka. Pokrój mam wzniesiony, silny, prosty, nierozgałęziony i nieco kanciasty, a pod ziemią rosną dwie bulwy. Wysokość słuszna: 20-50 cm. Liście  3-5 skupione są w dolnej części łodygi. Kwiaty zebrane na szczycie łodygi w gęsty 20-60 kwiatostan o długości 5-20 cm,  zakwitają poczynając od dołu ku górze. I żyję prawie sto lat. Przypominam uśmiechniętego ludzika ubranego w kaptur. Cudo ze mnie, dlatego drżę, gdy przechodzi ten bezmyślny człowiek, bo skubie, urywa, a potem wyrzuca.

Wczoraj wiatr przywiał złą nowinę, bo zaginął ślad po najciekawszym storczyku  obuwiku pospolitym, który przypomina but. Dodatkowo pachnie wanilią z cytryną i przywabia pszczoły po to,  by je złapać w chwilową pułapkę, czyli pyłku tu nie znajdą, natomiast zapylą roślinę.

Strach i żałość zapanowała, bowiem po obuwiku został tylko dołek, a znaczy to śmierć. Storczyk został wykopany, by znaleźć się w czyimś ogródku. Tymczasem wiadomo,  że przeniesiony ginie, bo jeszcze nikomu nie udało się hodować w ogródku polnych storczyków. Słów brak na ludzką głupotę, na pazerność i na zwyczajną bezmyślność.

W połowie maja gruchnęła wspaniała wieść, że wkrótce odbędzie się Święto Storczyków. Wśród roślinek nastąpiło wielkie ożywienie. Mamy swoje święto! Dumnie  prężymy nóżki, znaczy łodyżki, stroimy się w kwiaty, wydzielamy cudne zapachy, liście nabłyszczamy i martwimy się, czy aby deszcz nie będzie padał. Na szczęście wszystko się udało.

Impreza była huczna, ludzi ważnych dla naszej ochrony dużo, a wszyscy pochyleni nie tylko nad losem storczyka.  Zainteresowanie pięknem otaczającej nas przyrody, jej ochroną, promocją i integracją było duże. Nic dziwnego, w końcu ludzie mogli
zobaczyć niezwykłe bogactwo storczyków.  Takie biwaki to ja rozumiem, kiedy przyroda blisko człowieka, który ją rozumie, a nie niszczy. Niech żyje storczyk i jego święto. Zawsze w maju.

Kochani, posłuchajcie apelu szczęśliwego storczyka. Żyję i cieszę wasze oko, ponieważ są ludzie, którzy  chronią przyrodę.

Ciekaw jestem, czy kiedyś wybierzesz się na wycieczkę, by obejrzeć murawy kserotermiczne. Weź wtedy aparat, by sfotografować storczyki i inne rzadkie rośliny oraz posłuchać mojego storczykowego szeptu.  Poznaj te chronione cuda:  kurzyślad błękitny, jaskier polny, czechrzycę grzebieniową, włóczydło polne, pszonacznik wschodni,  dziewięćsił płocholistny, powojnik prosty, oman, ostrożeń pannoński, len włochaty i złocisty, aster gawędkę, wisienkę stepową, złocień baldachogronowy, zawilec wielkokwiatowy. A może i mnie znajdziesz wśród innych szczęśliwych storczyków? Ja będę najważniejszy – twój storczyk – bo o mnie zadbałeś, więc muszę być wyjątkowy. I niech ci na mnie zależy, jestem twoim przyjacielem, zatem przypomnij sobie słowa A. de Saint Exupery’ego :

„Przyjaciele są jak ciche anioły, które podnoszą nas, kiedy nasze skrzydła zapominają jak latać.”

Zobacz na Youtubie filmy o murawach kserotermicznych.

 

Reklama