A teraz idziemy na jednego, czyli nasza kultura jęczmienno-chmielna

Diego Velazquez „Triumf Bachusa”

J. Tuwim to „barman czarnoksięskich eliksirów” pisał T. Boy – Żeleński. Niewielu ludzi wie, że poeta jest też autorem „Polskiego słownika pijackiego”: „Pijak bywał dotychczas nietrzeźwy, wlany, zawiany, ululany, wstawiony, urżnięty – a tu dowie się nagle, że i na trzysta innych sposobów może być pijany. Golił sznapsa, trąbił gorzałkę, wcinał monopolkę – teraz będzie mógł szmarnąć ślepuchy, siec smołsko, dusić dryzelichę i szwiecować grybsbubę. Żyć nie umierać! Varietas delectat.”

Takiego dowcipnego J. Tuwima nie znaliśmy:   „Dwa kieliszki wystarczą. Najpierw jeden, potem kilkanaście drugich.”

W. Szymborska pisała tzw. „odwódki”, czyli absurdalne rymowanki o efektach picia alkoholu. Miały zniechęcać do napojów wyskokowych,  ale nie wiadomo, czy wypełniły zamierzone zadanie. Oto fragmenty:

„Od wina – wszędzie łysina / Od samogonu – utrata pionu

Od whisky – iloraz niski / Od żytniówki dzieci półgłówki.

Od likieru równyś zeru / Od burbona straszna śledziona.

Od martini potencja mini” (…)

W. Szymborska nie była przeciwniczką alkoholu, ostrzegała jedynie przed tym jednym za dużo. „Moje totalne potępienie dotyczy wyłącznie płynu borygo i win domowej roboty” – pisała noblistka. Nie wiem, co miała do win domowej roboty, ale faktem jest, że wówczas świat artystów i świat nauki masowo te rarytasy produkował, o czym opowiadała z rozbawieniem pewna pani profesor akcentując słowo „zacier”.

Wiech zasłynął wyjątkową „lornetą z meduzą”.  Były to dwie setki wódki + porcja nóżek w galarecie. Jeszcze kilkanaście lat temu można było zamówić lornetę w warszawskiej restauracji, przy czym  przypominano „Mistrzów świata uprasza się o spokój”.

M. Hłasko przypominał:  „Niech nie ośmielą się wydawać sądów o wódce ci, którym nie jest ona potrzebna”.   Poeta W. Broniewski tak czasem przedstawiał się: Bro­niew­ski je­stem. Polak, ka­to­lik, al­ko­ho­lik.

J. Kitowicz pisze: „Tam, gdzie piwo było w modzie, pili go od śniadania do obiadu, od obiadu do poduszki. Byli tak dobrego gardła niektórzy i tak przestronnego brzucha, że kufel piwa garcowy albo szklenicę taką, lub kielich bez nogi, z umysłu taki, żeby go nie możno było postawić, kulawką zwany, duszkiem bez odpoczynku wypijali. Pamiętajmy także, że pijących obowiązywał savoir – vivre: „za pierwszym pociągnięciem piwa powinien był głaskać się jednym palcem po jednym  wąsie raz, po drugim raz, po brodzie tymże palcem prosto w nos z góry na dół raz, pod brodą w tejże linii raz z dołu do góry, tymże palcem uderzyć w stół z wierszchu raz, ze spodu raz, tupnąć w podłogę nogą raz i wymówić to słowo: »piwo«.

Jeśli ktoś myśli, że dawniej nie było pubów, to jest w błędzie. Średniowieczny pub rozpoznawało się po kiju, czyli nad drzwiami wywieszano pęk szmat zawieszonych na drągu. Wiadomo, tu były zupy piwne warzone z moczonego przez trzy dni jęczmienia (” Do kadzi z gotującą wodą wsypać zmielony słód i drugie tyle wody ile było dodać. Dwaj chłopi winni przez pół godziny wiosłami rozbijać grudy słodu i mieszać wodę – im więcej, tym lepiej. Chmiel gotować w wodzie przynajmniej 4 godziny. Wodę z roztartym słodem, czyli tzw. zacier, przelać do beczki, a potem znowu do kadzi, aby odłączyć od pozostałych słodzin […] potem zadać drożdże, miarkując, aby płyn nie był ani za gorący ani za zimny”).

„Pijcie, aż dusza wykipi!” – miał zwyczaj wołać „Przybysz”  znany jako  S. Przybyszewski.

Zupa piwna to jęczmień zaprawiony chmielem, wynika z tego, że chmielowy sok towarzyszy ludziom od zawsze. W Polsce  początkowo był środkiem przeciw robaczycy. Zygmunt Stary dzień zaczynał od polewki piwnej, widać robaków miał sporo, z kolei B. Chrobry otrzymał przydomek „Piwożłop”. Niech każdy pamięta o zasadach:  Jeśli nie wypowiesz bez problemu „adenozynotrifosforan” , „dimetylopentan”, „polimetakrylan”, „dimetyloamidocyjanidofosforan”, „heksametylenotriperoksydiamina”  nie pij więcej, niemniej najlepszym  zdaniem jest powiedzenie: nie, czyli dziękuję. Kłopot z „alko”  jest wtedy, gdy jesteśmy do przodu o te dwa piwa za dużo.

Profesor W.  Burszta pisze: „Obraz picia inteligenckiego w PRL dziś (w wolnej Polsce) wyostrza się i mityzuje. Dziś inteligenci bywają celebrytami o mentalności menedżerskiej. Ludzie mają zaprojektowane życie. Plany rodzinne i zdrowotne. Dzisiaj już nie stać ich na kaca”.   Piwo mocno bezalkoholowe – tak przedstawia się współczesna Warka Strong.

Dwóch informatyków ledwie zamoczyło usta w piance. Jest impreza, bo muszą wypić bruderszaft.

– To co? Mówmy sobie po IP.  A rano spotkamy się w pracy.

Widać trzeba samemu wypić to nawarzone. A specjalistą od klasycznego klina na kaca jest Kingsley Amis: „pol­ska żu­brów­ka i rosół wo­ło­wy w pro­por­cji 2:4, do­pra­wio­ny so­kiem z cy­try­ny i czar­nym pie­przem„.

Same okazje spotkań towarzysko – alkoholowych można również urokliwie nazwać: szlak orlich gniazd, wieczór literacki, impreza artystyczna,  bankiet, koncert, coctail party, iwent. Wypada wiedzieć, że dobre piwo kosztuje, takie belgijskie Vielle Bon Secours kosztuje ok. 3 tysiące.  O zasadach picia również nie wolno zapomnieć: Piankę w kuflu napełnionym „strychem”, czyli do pełna, można zdmuchnąć najwyżej dwukrotnie. No i nie wolno  umoczyć nosa w piwie.

W czasach współczesnych zupę piwną coraz częściej zastępuje kawa. Z pianką.