Prastary świat naszych wierzeń Cz.1

Od zawsze człowieka nurtowało pytanie: Co było na początku? Chaos, ciemność, Bóg, światłość, sens, wodór, słowo? Mity, czyli opowieści o otaczającym świecie próbują przedstawić historię powstania świata, bogów i ludzi.

Znasz mity? Oczywiście, rzymskie, greckie, skandynawskie, nawet mezopotamskie. Taki paradoks, współczesny Polaku, że najważniejszej nie znasz, tej najbliższej, czyli mitologii słowiańskiej, bo w lekturze szkolnej tylko J. Parandowski, jakbyśmy własnych wierzeń nie mieli i wyparli się własnych korzeni. Tymczasem jeden z blogerów przytomnie zauważył: „Naród jak drzewo odcięty od korzeni nadaje się tylko na boazerię.”  (Mezamir).

Na początku nie istniało nic prócz nieba i morza. Po tym morzu pływał Perun, władca nieba, burzy i błyskawic, a kiedy wychylił się z łódki, zobaczył w otchłani brodatą postać. Zawołała:

– Jestem Weles, byłoby dobrze, gdyby stąpać po twardym gruncie.

– Nic trudnego, tylko z dna przynieść trochę mułu – odpowiedział bóg błyskawic.

Faktycznie, Perun poszerzył ląd uderzeniami kamiennego młota, ale ta wyrastająca ziemia zdenerwowała Welesa, ponieważ on takiej mocy nie miał. Chwycił kawałek kamienia i z całą słowiańską nienawiścią cisnął w Peruna. W locie kamień zaczął się przeobrażać w długie cielsko zakończone paszczą, a długi ogon zwieńczył ostry jak brzytwa grot.

– Przynieś im wszystkim śmierć i zniszczenie – grzmiał Weles.

Tak powstał Wielki Smok, miał moc pochłaniania wody. Perun nie nadstawił drugiego policzka, tylko rzucił drugim kawałkiem niebieskiego kamienia, ugodził błyskawicą i zawołał:

– Powołuję cię do życia, Wielki Żmiju.

Powstał tedy orzeł z ogonem węża obdarzony mocą władania piorunów. Niebo rozbłysło, bo teraz rozpoczęła się walka między bogami o dominację. W końcu zwarli się na śmierć i życie, a za sprawą ich siły powstał święty dąb, Drzewo Życia. Od tamtej pory smoki penetrują nieboskłon, co widać po białych smugach kreślonych przez ostrze grotów, a żmijowie w postaci białych obłoków rozganiają piorunami smoczyska. Jeśli ktoś myśli, że to było kiedyś, jest w błędzie, bo wystarczy przyjrzeć się niebu w czasie burzy, podniebna walka trwa, choć jak dobrze posłuchać, to wrze i na ziemi. Tak powstał z ognia i wody świat Słowian, najważniejszy bóg Perun mieszka w koronie drzewa, a Weles w jego korzeniach, obydwaj doglądają smoków, żmij i błyskawic. Perun postanowił, że powoła do życia opiekuna i strażnika ognistego nieba:

– Oto stworzyłem cię, abyś strzegł świata po wsze czasy. Nadaję ci imię Swaróg,  bóg ognia.

Swaróg, wbrew zwyczajom bogów, poprosił  nie o broń, a narzędzia, które umieścił w kuźni  i wykuwał najwspanialsze sprzęty. Od iskier straciłby wzrok, gdyby nie to, że udawało im się przebijać kopułę, więc skry spadały na ziemię, a wszyscy zachwyceni tańcem ognia, patrzyli jak urzeczeni. Kopułę wprawiono w ruch i od tamtej do tej pory sklepienie obraca się wokół Drzewa Życia, a razem z nim gwiazdy. Tylko ta jedna Gwiazda Północkowa stoi w miejscu, by wskazywać drogę zbłąkanym. Po jakimś czasie Swaróg poczuł się zmęczony, więc postanowił stworzyć sobie z iskier pomocnika, syna, Swarożyca Dadźboga.

Żmiju, smoku, bogowie, uważajcie, ponieważ na horyzoncie pojawiła się ona, Mokosz. Miała długie, jasne włosy, nenufary w ręce, usta zabarwione sokiem z malin.

– Ja jestem życiem – powiedziała i zawróciła, jak to ona, w głowie Perunowi. Wkrótce urodził się syn. Swarożyc  mruczał: – Gagatek, hula po niebie jak jakiś stary Żmij. Mały się trapił, że nic światu nie może dać, więc roznosił nasiona po całej ziemi, a gdy miał wolną chwilę, czesał trawy. Młodego, łączącego niebo i ziemię, nazwano Strzybogiem, przypisywano mu postać wiatru lub morskiej bryzy. Podnosił z ziemi pył i tworzył lej łączący ziemię z przestworzem.

Każdy jako tako ogarnięty wie, że sielanka w małżeństwie nie może długo trwać, więc obserwujemy, że Perun coraz częściej wymyka się do puszczy, a Mokosz całymi dniami samotna i nieszczęśliwa, dlatego, gdy wyłonił się z jeziora Weles, od razu przypadli sobie do gustu i zaczęli bawić się źdźbłami trawy, słomy, mieszać ją z błotem, potem wspólnie ulepili dwie figurki: kobiety i mężczyzny. Perun po polowaniu zobaczył dziwaczne kształty, podniósł je i ożywił. Tak powstali pierwsi ludzie, przodkowie nasi, Słowianie.

Teraz modne są rozmaite święta ogórków, ziemniaków, kapusty; może warto rozsławić to słowiańskie święto ognia i wody, pokazać młodym budowę paleniska, nauczyć, jak rozpalić ogień za pomocą hubki i krzesiwa przekazać historię na temat rozpalania, przechowywania ognia i wierzeń dawnych Słowian. Nikt nie może powiedzieć, że u Słowian będzie nudno. Zwykle zbliżają wspólne zabawy, jak krzesanie ognia, skakanie przez ogień, szukanie kwiatu pradawnej paproci, puszczanie swoich wianków na wodę, pieczenie podpłomyków, mielenie zboża żarnami, wędzenie ryb, pieczenie chleba, tkanie, wspólne gotowanie i próbowanie strawy, picie zakwasu, a nawet śmiem dodać te uploteczki wniwecz, bo zaplatanie warkoczyków od wieków było w modzie. Nikomu roboty nie zabraknie, a ile będzie przyjemności z takich zajęć. Skądś ja to znam.

Korzystałam z książki: J, Bobrowski, M. Wrona – „Mitologia słowiańska”

Ciekawe zdjęcie Wojciecha Gotkiewicza