Przyjemność patrzenia na sztukę – MOCAK 2

Po co komu sztuka w dobie internetu?

Spróbuję przedstawić swoje przemyślenia na ten temat i przybliżyć sztukę wszystkim czytelnikom. Zacznijmy od waloru estetycznego, czyli przyjemności patrzenia. Na pierwszy rzut niech pójdą te stojące przed MOCAKIEM rowery. Nic, tylko wsiąść i pojechać w plener. One nie tylko stoją, one oczekują na na przyjście, witają każdego z nas.

Wydawać by się mogło, że sztuka w zmaterializowanym świecie umrze śmiercią naturalną, tymczasem chcemy być obywatelami całego świata, więc pragniemy poznać dorobek kultury, który pozwala lepiej poruszać się w kulturalnej rzeczywistości odwiedzanych narodów.

Przypatrzmy się tym trzem flagom: Monaco, Polski i Indonezji, właściwie niewiele się różnią, a mimo to dają poczucie odrębności. Paweł Susid zestawia je celowo, aby nie tyle popatrzeć, co pomyśleć, czym w końcu różnią się te narody, bowiem sztuka to nie tylko walor estetyczny, ale i komunikacja między sobą ludzi różnych społeczności żyjących na różnych kontynentach.

M. Budny: „Granice”. Uwagę naszą zwracają linie przerywane, oznaczają zapewne rozszczelnianie granic. Nieuniknione we współczesności.

M. Stangret – „Gra w klasy”. Popatrzmy na dziecięcą grę w klasy, budzi miłe  wspomnienia ta super zabawa. Ale wystarczy to samo postawić pionowo i już widzimy absurd sytuacji. Nie wiem, czy o to chodzi, ale nie wolno naruszać zasad, reguł ustalonych w świecie. I dotyczy nie tylko gier. Oparte o ścianę „klasy” tracą sens zabawy, prawda?R. Bujnowski w „Domach polskich” przedstawia Grabszyce, rodzinną wieś artysty, która zmienia się jak wszystko dookoła, więc zwróćmy uwagę na wygląd domów z Grabszyc. Domy jak dworki i jak miejskie bloki, znikły te  niegdyś przycupnięte pod miedzą chałupki.

M. Maciejowski w „Granicach głupoty” ukazuje Polskę wyciętą z mapy Europy. Jednak obywatele nie odczuwają tego zjawiska jako niezależności, czy potęgi kraju, ale swoiste zagrożenie. Niestety, zjawisko znane z autopsji.

P. Susid stworzył kolaż skojarzeń  z Polską i Europą. Zestawił nazwiska znanych Polaków, Niemców, Żydów i Rosjan. I co z tego wynikło?  Wybitne umysły i kanalie. Prześladowani i prześladowcy. Z niektórych nazwisk możemy być dumni, a niektóre kontrowersyjne aż do bólu.

Poniżej zobaczmy obraz W. Qingsong „Follow You”.W zatłoczonej sali lekcyjnej widać zmęczonych uczniów. Tylko jeden, prawdopodobnie artysta patrzy na uczącego. Te stosy książek to wiedza potrzebna  do zbliżenia ludzi do siebie. Znana to prawda, że sztuka skraca dystans między społecznościami, dlatego warto się uczyć, mimo trudu zdobywania wiedzy.

Dyrektor A. Klein zarządzający firmą Gnome-Power pisze o Polakach produkujących ogrodowe ozdoby: „Kopiują nasze projekty, ale krasnale są dużo gorszej jakości.”  K. Baczek, polski potentat wyrabiający krasnale wprawdzie przyznaje rację Niemcowi, ale dodaje: „Szczerze mówiąc, trzeba być przygłupawym, żeby wydać tyle na krasnala.” I kto ma rację z tymi modnymi krasnalami?

Julian Opie przedstawia swoją córkę, Elenę. Szuka w jej twarzy detali, które wyeksponują jej cechy psychiczne. Osądźmy sami, czy mu się udało.

K. Kintera ukazuje postać z głową kruka. Usadowiony na gałęzi ponad głowami widzów, kruk wypowiada chrapliwym głosem „time is money”. Pieniądze dla współczesnych są najważniejsze, tak to widzi artysta. Pewnie nie tylko on dostrzega to szaleństwo obecnych czasów.

G. Casaretto – Michael. David. Ten podwójny portret daje wiele do myślenia. Jeden jest antycznym dowódcą centurii, a drugi współczesnym ulicznym sprzedawcą. Zwróćmy uwagę, że człowiek pozbawiony atrybutów jest taki sam, niezależnie w jakim wieku żyje. To głównie strój, fryzura, czyli zewnętrzność  wtłacza go w epokę.

F. Mikkelsen wykorzystuje motyw czaszek, na których umieszcza domy. Oj, krucha ta nasza egzystencja.

D. Spoerri: „Po kolacji”. Zastawione stoły lubimy oglądać, ale wystarczy postawić go na ścianie, byśmy zmienili zdanie. Pionowo postawiony stół z naczyniami nie budzi dobrych skojarzeń, choć zapewne jedzenie było pyszne, wyśmienite, wyborne, śródziemnomorskie, z Sewilli.

D. Sengl przedstawia człowieka jako zwierzę. Jakie zwierzę? W zależności od tego, jaką głowę włoży. To także nawiązanie do różnych ról, jakie w życiu gramy przed sobą i innymi. Śmiem twierdzić, że jesteśmy dużo gorsi od stojących niżej w hierarchii dzikich zwierząt, choćby dlatego, że one nigdy nie wybiorą na przywódcę swego stada kogoś, kto raz oszukał, znają stan wykluczenia ze stada tego, kto bruździ, wyłamuje się podstępem oraz nie mordują, okaleczają, torturują dla samej przyjemności zabijania, strzelania, poniżania, tworzenia gett, obozów, gułagów za poglądy, kolor skóry, religię, czy przynależność narodową.

Poniżej „Połamana figura ze stali” D. Arshama. Przypatrzyć się należy, przecież oznacza to, co człowiek od dawna wie: kruche to nasze życie.

Jak widać z eksponatów, sztuka skłania do refleksji, by łączyć, budować, mieć własne zdanie, snuć refleksje. Zmysły ludzkie są czułe na bodźce, dlatego każdy rodzaj sztuki aktywizuje i przetwarza bodźce na inne obszary kory mózgowej. Nie jest ważne, czy dzieło nam się podoba, czy oceniamy jako brzydkie; ważne, że zmusza do myślenia, bo bulwersuje, prowokuje.

O tym mówi dziedzina sztuki zwana neuroestetyką. Nowe techniki badania mózgu pokazują, że przetwarza on dzieła sztuki, interpretuje, a to wszystko ma wpływ na nasze emocje, przyjemności, estetykę. Mózgi muszą się uczyć, aby był efekt. I niechby otworzył się chociaż jeden zwój, to już warto przystanąć przed obrazem, rzeźbą, by być bardziej otwartym na ludzi i świat. A być może stanę się lepszym człowiekiem?