Zachwycić się tym, co niedoskonałe i ulotne, czyli o japońskiej sztuce wabi – sabi

Wyobraź sobie, że zaproszono cię na przyjęcie do japońskiego domu, więc wchodzisz zapięta na ostatni guzik elegancji, a tu z marszu dostajesz kapcie i widzisz stół przykryty nieprasownym obrusem, a na wyszczerbionym, ale równo sklejonym talerzu leżą tosty, obok masło, serek,  kawałki melona zawinięte w szynkę, kulki ryżowe polane octem ryżowym i posypane sezamem, na wierzch położono pikle śliwkowe. Nie dowierzasz? Zatem ucz się życia od tych, co żyją najdłużej na tym świecie.

Dostaniesz dania proste, pożywne, podane bez zadęcia i napinania; potrawy te często wynoszone są na trawę, na łono przyrody, na kocyk. Bo też nie o zapchanie żołądka chodzi, a bycie razem, więc Japończycy przygotowują jedzenie, które ma zaspokoić apetyt, nie myślą o tym, by zaimponować sąsiadom, a my z kolei jak te pawie – przystrajamy się w pióra.

Podobną zasadę prostoty kreują Duńczycy. Proste a funkcjonalne meble są i u nas znane. „Niech wasz dom będzie domowy” – mówią. Pomyślmy, czy to jest ważne, czy mamy dobrane sztućce, kieliszki.  A ja się spinałam, bo do tej pory nie odróżniam kieliszków do białego i czerwonego wina, czyli od dawna bliska mi była wabi – sabi i nawet o tym nie wiedziałam. Dom to nie pusta przestrzeń ani muzeum, gdzie niczego nie można dotknąć. Rysy, spranie, zmatowienie, dziurki w pledzie, plamki noszą ślady życia, więc są powodem do dumy, a nie zmartwienia. A my przesiąknięci pokrzykiwaniem gazetowych pań od dizajnu, perfekcyjnych celebrytek stajemy na głowie, by wszystko było równo, pasowało i było perfekcyjne. Nie dajmy sobie wmówić, że musi być perfekcyjne, kiedy perfekcyjna ma od tego panie do sprzątania. Jeżeli nie masz gosposi, to rady trzeba wyrzucić do kosza, by sobie nie zrobić prania mózgu. Nie ta idealna perfekcja jest ważna.

Duńczyk zaprasza na smorrebrod, narodową potrawę. Cóż to jest, jak wygląda? A to zwyczajny „chleb  z masłem”. Który Polak zaprosiłby drugiego na chleb z masłem? Obok na desce pokrojona cebula, ser, ogórki, świeże zioła, jajka na twardo, kiszone plastry jabłek lub wędliny. Gość sam komponuje, może dodatkowo utrzeć sobie twardy ser na kanapkę. Proste, pyszne, a przy takiej kromce można raz w tygodniu sptkać się, bo o bycie razem chodzi, nie o jedzenie. Tylko jak głowy do tego pomysłu namówić?

W Kalfornii gości wpuszcza się do kuchni, bo nie chodzi o blichtr, a wspólne przyrządzanie potraw i by być blisko siebie. Co przyrządzić? Morele, jabłka, śliwki i inne owoce kroimy na pół lub ćwiartki i napełniamy kozim serem z miodem i wanilią. Można bataty pokroić w paski, rozłożyć na blasze, skropić oliwą, posypać solą i zapiec 20 min w 180 st. Pyszne frytki i  do tego samo zdrowie. Do tacos każdy sam wkłada ser, fasolę z puszki, kukurydzę, rzodkiewki, salsę, skrapia sokiem z cytryny, polewa sosem pomidorowym, a gospodarz siedzi, bawi się razem z gośćmi, nie ma stresu, a przede wszystkim nie jest zmęczony przygotowywaniami.

We Francji będzie to bagietka, deska serów, puszysty omlet z dodatkami, sterta owoców. Tu trzeba jeść wolno, delektować się każdym kęsem i nauczyć się mówić: c’est la vie! Akceptowanie nieprzewidzianych zmian jest dla Francuza normalne, a Polak będzie się wściekał i obarczał winą cały świat za te zmiany.

Trzeba sobie i innym sprawiać przyjemność i szukać niezwykłych rzeczy w przyrodzie: kamyków, kory z drzew, trawy, desek, konarów, mchów, ziół, kwiatów. To one będą dodawały szyku całemu domowi, położone nawet na eleganckim pianinie będą Twoją wizytówką, a nie tylko filozofią życia.

Włosi celebrują zmysłowość. Wyrażają ją gestykulacją, muzyką, radością, wibrującym „buongiorno” i przed chwilą ugotowanym makaronem z pesto. Sama prostota i zdrowie.

Podoba mi się ta zasada doceniania skromności wystroju i naturalnych materiałów, które będą dłużej i z pewnością są zdrowsze od sztucznych i plastikowych. Może czas wrócić do pranych chodniczków, do trwałych mebli z drewna, porządnie wykonanych sprzętów AGD, które nie będą co chwilę wyrzucane, bo naprawić nie można. W domu  nie powinno być nic na pokaz, a na potrzeby domowników.  W jedzeniu podobnie, nie chodzi o wykwintną kuchnię, a prosty posiłek w zaspokojeniu głodu.

Europejczycy wymyślili tysiące diet i ciągle wymyślają nowe i wcale nie są szczęśliwi tym katowaniem. Tymczasem zasada w utrzymaniu wagi jest prosta: jedz bez etykiet. Co to oznacza? Burak, marchew, brokuł nie ma etykiety, więc nie znajdziesz tam „E”. Tak robi Japonka: sieka, kroi warzywa, pokropi oliwą, posoli, podpieka w piekarniku, kładzie na ugotowany ryż (makaron, soczewicę, kuskus i inne ziarno), a na to do wyboru: kawałek ryby, krewetki, tofu, jajko w koszulce. Całość łączą sosy z oliwy, salsa, sos orzechowy, sojowy. Potrawę dekorują szczypiorkiem, podprażonym sezamem, pestkami. W zimne dni buliony  warzywne z ryżowym makaronem rozgrzewają i nie tuczą. Prosta radość z jedzenia.

Niech duch wabi- sabi pomoże zachować zdrowy rozsądek i przekona w wyrzuceniu z umysłu perfekcjonizmu celebrytek i dizajnerek. Bo wcale nie jest ważne, jak nazywa się ten styl. Zachwyceni niedoskonałym pięknem w przyrodzie i we własnym domu, dostrzeżemy, że w prostocie jest piękno i sens.

Kiedy następnym razem ktoś mnie odwiedzi, niech się nie zdziwi wymiętym obrusem na stole, talerzami z każdej epoki, obitym kubkiem, sztućcami nie do pary. Co mam w lodówce – na deskach podam, do tego makaron z sosem pomidorowym, a na deser najprostsze włoskie affogato, czyli lody polane kilkoma łyżkami espresso. Coraz bardziej ta filozofia jest mi bliska, coraz bardziej ją doceniam, ponieważ nie wymaga wysiłku, a dodaje sił i zdrowia. Jeszcze tylko głowę przestawić na prostotę i będzie dobrze.

Kubki każdy z innej parafii też mam, ale przyznam, że trzymanie ich jest utrudnione, więc odchudzanie zapewnione. Za to ostatni już z ciasteczkiem, więc gościom do kawy nie muszę dodatkowo nic podawać.

Ale jak tu na wymiętym obrusie postawić te kubki?

wg  Julie Pointer Adams: „Żyj wabi -sabi”