Krakowscy ekscentrycy, dziwacy i fiksaci

About freaks, eccentrics in Krakow

Wszędzie na świecie znajdą się w odmieńce

Podobno „każda epoka ma dziwną babę lub chłopa”, ale w Krakowie dziwaków było sporo i takich wyrazistych, bo gdzie, jak nie w Krakowie?Wysoki, niski, gruby, chudzina, z tatuażami i bez, ubrany na szaro, czy na pstrokato, wszyscy jesteśmy „fajnymi” ludźmi. I to widać w oknie na ul. Krakowskiej

Jednym z dziwaków był Białecki, oryginał ubrany w żółte lub czerwone spodnie, biały kapelusz z gęsim piórem, do tego frak niebieski. Taki kolorowy ptak, w dodatku „chodząca gazeta”, która była wszędzie, więc donosiła z każdej uroczystości, pogrzebu, wesela, odpustu… Współcześnie nazywałby się dziennikarzem sprawozdawcą. Pierwszy widział, więc wiedział, a że wiedza kosztuje, cóż dziwnego, że tak zarabiał na życie?

Dzidzianna Solska, była modelka na ASP, rynkowa wróżka, elegancka, z pierścieniami, ze sznurami korali, często ubrana w czerwień z nieodłączną talią kart w ręce przez 30 lat przepowiadała przyszłość. Doceniana, jakżeby nie, skoro każdemu życzyła dobrze. „Rynek Główny to ja mam wykupiony do śmierci” – mówiła dziennikarzom „Gazety Krakowskiej”. Kiedy zmarła w 2017 roku, fakt ten odnotowały wszystkie gazety, Facebook, Twitter…

Buczkowski ubrany w czarne spodnie, kraciastą kamizelkę nałożoną na „półkoszulki” (z braku koszuli), urodzony w 1770 roku, zajmował się modą, bo już wtedy panienki chciały wiedzieć, co się nosi w Paryżu, dlatego nie tyle zanosił paniom żurnale, co pokazywał style, tłumaczył wykroje i wzory, bo to nie są proste sprawy przecież… Czasem dostawał za ten powiew wielkiego świata grzankę lub kieliszek likieru.

Gizela Winiarska to elegantka, też kolorowa, z nieodłącznymi psami. O sobie mówiła jasnowidzka, więc wróżyła na ul. Kościuszki w towarzystwie świec, kadzideł, w zaduchu i kurzu, ale kto u niej nie bywał? Przychodzili do niej artyści, dziennikarze, księża i cały świat powojennego Krakowa. Czy wróżby sprawdzały się? Wiadomo, nie zawsze, ale czy to ważne? Ważne, że podnosiła na duchu: przyjdzie miłość, będziesz szczęśliwy, bardzo bogaty i pożyjesz długo. Współcześni wróże dołują: widzę zdradę… sprawdź telefon męża… nieszczęście za rogiem… śmierć blisko…. uważaj na przyjaciółki…

Badeniowa to również niezłe ziółko, lubiła prowokować, taka z niej dawniejsza celebrytka. W 1809 roku na balu ku czci J. Poniatowskiego wystąpiła – o, zgrozo – w jednym trzewiku białym, a drugim czerwonym; podawała dania w naczyniu przypominającym nocnik. Goście zdziwieni, lekko zszokowani ptactwem u powały i spadającymi odchodami, ale nie protestowali. Wiedzieli, że na targach kupowała klatki z ptakami i prosiła przechodniów, by jej odnieśli do domu. Dzisiaj takie zachowanie nazywałoby się łamaniem konwenansów, a wówczas wywoływało święte oburzenie.

S. Tondos to niezwykły malarz, pejzażysta z kompleksami, gdyż nie umiał malować ludzi, dlatego domalował mu postaci sam Kossak. Z kolei Boy wspominał innego malarza, Krudowskiego : „odludek niewidziany w dzień, za to w nocy był na każdej ulicy”. Proszę państwa, Kraków nocą należał do niego.

Kleniewski oryginalny był z innego powodu. On sam i jego dzieci chodziły ubrane jak za Piasta: w lnianych portkach, koszulach przewiązanych krajką, a na nogach mieli słomiane łapcie. Radegast, Świętopełk, Ziemowit to imiona jego synów. Kromołowski z kolei dał się dziwnie wykorzystywać „do robienia żartów”, za które otrzymywał datki. Kazano mu oświadczyć się przechodzącej osobie, czasem składał życzenia imieninowe przechodniom albo tańczył przed nieznajomymi. I kto tu był normalny: ten, kto mu kazał robić za pajaca, czy on, by zdobyć jedzenie i przeżyć.

Zubowski z kolei był człowiekiem zamożnym, miał dom w rynku. Był wielbicielem nie tyle teatrów, co aktorek. To dla nich, żeby wyglądać młodziej, robił za fircyka: malował się pomadami i farbował wąsy, włosy, nawet te na nogach. Ale majątek przeznaczył na stypendia dla zdolnych uczniów z ubogich rodzin.

Krakauerolodzy uważają, że najbardziej oryginalna to była jednak Barbara G. zwana Baśką Zwierzyniecką, skoro zainteresowali się nią studenci z Towarzystwa Naukowego Collegium Medicum UJ, efektem tego była praca historyczna pt. „Kim była Baśka Zwierzyniecka”. Cóż, to taka dzisiejsza celebrytka, która znana była z tego, że była znana, więc lubiła zaskakiwać i błyszczeć w świecie fleszy. W 1899 roku, w święto Emaus, gdy najwięcej widzów, postanowiła skoczyć do Wisły, co odnotowały wszystkie ważniejsze gazety. Innym razem uświetniła śpiewem i pląsami pięćsetną rocznicę odnowienia Akademii Krakowskiej. Wyobraźmy sobie, że zgromadzony majestat ubrany w togi, w uroczystej chwili musiał wysłuchać śpiewu, bo Basia „z błazeńskich występów rodzaj przemysłu uczyniła”, co skwapliwie odnotowały miejscowe gazety. Z jej powodu popełnił samobójstwo młody człowiek, student, który zastrzelił się na cmentarzu Rakowickim, przy nim znaleziono wiersz miłosny do Basi i list, w którym wyjaśnia, że życie straciło sens, skoro jego ukochana nie żyje. Biedny wielbiciel nie wiedział, że Basia przeżyła pokarmowe zatrucie, natomiast zmarł jej mąż.

Kurkiewicz to lekarz, którym zafascynowany był sam Boy. Podobały mu się wymyślone przez tego lekarza neologizmy. „O płciowniku Kurkiewiczu i jego kurkiewkach” pisze Racjonalista (Arminius). Kurkiewicz sam siebie nazywał lekarzem „płciownikiem”, gdyż termin „seksuolog” nie był jeszcze znany. Niektóre czynności nazywał od swojego nazwiska, np. „kurkiewy małe”, „kurkiewy duże”, co wywoływało niewybredne komentarze. Inne ciekawe neologizmy płciownika: „obszary błogosne”, „osoba wnetszczytliwa”, „sobiectwo”, „płcić”. Dziś pewnie ów lekarz byłby dobrym seksuologiem, a nie obiektem żartów.

Życie bez ekscentryków, dziwaków, opętańców, cudaków, fiksatów zapewne nie byłoby pełne, a przynajmniej byłoby mniej kolorowe. (Zdziwiłam się, Dzień Dziwaka – 7 stycznia). Powiedzmy sobie otwarcie, że teraz jakby mniej widać kolorowych odmieńców, rzadziej widuje się kolorowych ptaków. Nie ma też ludzi charyzmatycznych, wyjątkowych, niezastąpionych.

Na szczęście w Rynku siedzi Piotr Skrzynecki, więc strudzona turystka Watra może przysiąść na chwilę i powtórzyć znamienne słowa: „Jesteśmy wysepką w morzu bestialstwa, szarzyzny, głupoty, łajdactwa, cynizmu, nietolerancji…” I cóż, że zbyt szybko zmienia się świat? Ach, świecie nasz…