Szczyty trudu

Why do people go to the mountains.

W. Rutkiewicz została patronką roku 2022

Od zawsze zastanawiało mnie, co człowieka pcha w te Himalaje, by choć na chwilę objąć czule górę Czomolungmę, dlatego czytałam wspomnienia himalaistów, najczęściej zresztą przypudrowane, czyli z chęcią udowodnienia, że to przeznaczenie, pasja, miłość, emocje, a im wyższe góry, tym podobno znajduje się… większe wartości. A przecież o Mount Everest mówi się „najwyższy grób świata”, ok. trzystu himalaistów zabrał do tej pory, a co roku do „Zielonych Butów” dołączają nowi. Tak w żargonie himalaistów nazywa się ciało wspinacza ubranego w zielone buty, zakleszczone w zagłębieniu, który stanowi punkt orientacyjny dla innych wspinaczy. W 2006 dołączył himalaista, który umierał na oczach czterdziestu przechodzących, ponieważ oni woleli wspinać się dalej niż udzielić Brytyjczykowi pomocy albo ocenili, że pomóc nie mogą, bo w górach nie ma sentymentów, gdyż są twarde realia i kalkulacja. Także dla tej, jedynej w swoim rodzaju fotografii na szczycie, wspinacze potrafią posunąć się do kłamstwa, niektórym w końcu udowodniono nieprawdę, nie byli na Evereście, a zdjęcia mają; karą jest dziesięcioletni zakaz wchodzenia na góry.

Rywalizacja istnieje jak wszędzie, stąd jeden z himalaistów nie uznał obecnego wyczynu zdobycia K2, gdyż uzasadniał to faktem, iż Nepalczycy mieli tlen. Następny krok to zapewne brak sprzętu, a może i ubrania, więc wychodzimy na bosaka? Himalaje głupoty porażają, a cmentarzysko zamarzniętych ciał rośnie. Wystarczy cztery godziny, by po śmierci ciało zamarzło na kość i na stałe zrosło się z górą.

K2 z kolei to szczyt niższy, ale trudniejszy. Wiszą na nim wielotonowe bryły lodu, które trzeba wyobrazić sobie, gdy znajdują się nad głowami wspinaczy. Te seroki-giganty, zmora himalaistów zabrały ok. setkę himalaistów. 17 XI 2014 pod lawiną zginęło 27 ludzi. Do dziś szukają ciał, podobnie na Nanga Parbat (Naga Góra) zginęło w 1969 siedmiu himalajczyków, ciał do tej pory nie odnaleziono.

Co w górach zabija?

Lawiny, odpadnięcia od skał, wyziębienie i brak pomocy.Tu nie dotrze GOPR, nie przyleci samolot, a kolega pójdzie dalej, jeśli sam ma przeżyć. Pozostaje śmierć w samotności i widoki ciepłego domu przed oczami. K. Łoziński pisze, że „człowiek ma potrzebę eksploracji, zdobywania”. Czy za wszelką cenę? Przecież człowiek ma ograniczone możliwości, więc wcześniej, czy później zamarznie w górach. Jedna ze wspinaczek (bo kobiety też dążą na szczyty), po urodzeniu dziecka postanowiła, że będzie uważna, ale adrenalina zadziałała, więc alpinistka sama przyznała, że góry zmieniają priorytety, dlatego większość wspinaczy ma świadomość, że wielu zostanie w nich na zawsze. Pouzależniani, choć się nie potrafią do tego przyznać, nie potrafią inaczej. Kochają po grób.

Wysokogórska komercja

Przygotowanie wyprawy w wersji luksusowej to koszt do stu tys. dolarów pisze M. Jończyk, a tymczasem Szerpowie, przewodnicy górscy z Katmandu niewiele z tego dostają. Nie stać ich na opłacenie wykształcenia dzieci, więc i one pójdą w góry. Najczęściej dom ogrzewa jedna żelazna koza, nie mają wody bieżącej, którą trzeba przynieść na własnej głowie (25 – 50 l), ubikacja na dworze, przykryta liśćmi. To Szerpowie dźwigają bagaże, a bywa, że samego wspinacza nieść muszą. Oni przygotowują trasę na Everest, dochodzą niemal pod szczyt, poprawiają poręczówki, zakładają drabinki na szczeliny, zapewniają bezpieczeństwo i w tym czasie przebywają przez ok. 3 mies. w niesprzyjających warunkach, giną pod lawinami, w szczelinach. Wystarczy powiedzieć, że Szerpa Phurba Toshi już był trzydzieści razy (!) na szczycie ośmiotysięcznika. Dla chleba, nie sławy. Tak więc przemysł wspinaczkowy nie obdziela wszystkich jednakowo.

Co ludzi pcha w Tatry?

Przewodniczka TOPR w Tatrach, B. Sabała- Zielińska mówi, że wielu wspinaczy przeżyło tylko dzięki ratownikom. Nieprzygotowni, nieodpowiednio ubrani, nieodpowiedzialnie wspinali się, a potem trzeba było wysiłku, by ratować im życie. Pan A. Janik wspomina: „Bywało, że w weekend w ścianie wisiała setka taterników (…) W ściany pchali się ci, którzy coś umieli i ci, którzy nie mieli o tym zielonego pojęcia.” I tak jest w Tatrach od lat sześćdziesiątych. Ryzykanci. W krótkch rękawkach, w białych adidasach, bez kurtek nieprzemakalnych, okularów, nakryć głowy, wody, apteczek i bez nr alarmowego pogotowia, przecież nic w górach się nie przydarzy. Krew mrozi się na sam widok idących po śmierć.

A jeśli komuś uda się przeżyć?

Jeśli człowieka uratują w Tatrach, zostaje wpis w księdze TOPR, ew. wzmianka w prasie, a jeśli w górach wysokich, to ma swoje pięć minut sławy w mediach społecznościowych, czasem w prasie i występ w telewizji. Sława uzależnia, jak wszystko inne. Albo można zmagać się z hejtem, jak Elizabeth Revol: „Przykro mi, Elizabeth, Polacy nie wybaczą ci, że przeżyłaś”, „francuska bagietka hasa sobie bez problemu, a na górze umierał człowiek” (chodzi o T. Mackiewicza na Nanga Parbat). Często owo pięć minut iest wątpliwe, a często zabiera to, co najcenniejsze, czyli życie, ponieważ narkotyczne poczucie mocy zabija czujność i ostrożność.